၀ါေခါင္လ စာေရးတံအလွဴပြဲႏွင့္
ေမတၱာ အခါေတာ္ေန ့

ျမန္မာ့ (၁၂) လရာသီတြင္ ၀ါေခါင္လသည္ ငါးလေျမာက္ျဖစ္သည္။ ခရစ္ႏွစ္အေနျဖင့္မူ၊ ဇြန္၊ ဇူလုိင္လမ်ားတြင္ က်ေရာက္ေလ့ရွိသည္။ မုိးဥတုျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ျမန္မာတစ္ျပည္လုံးတြင္ မုိးရြာသြန္းမႈမ်ားျပားေသာ အခ်ိန္အခါျဖစ္သည္။ ျမန္မာျပည္အရပ္ရပ္ လယ္ေျမတစ္ခြင္၌၊ ေကာက္ႏွံပင္ပ်ိဳးငယ္တုိ႔သည္ ေရျပင္က်ယ္ေဖြးေဖြးမွာ စိမ္းစိမ္းျမျမ ယိမ္းကသည့္ႏွယ္ ထြက္္ျပဴႏိုးထေနၾကသည္။ ထုိ႔့ေၾကာင့္လည္း ေရွးျမန္မာတုိ ့က `၀ါဆုိ၀ါေခါင္-ေရေဖါင္ေဖါင္´ဟု ဆုိရုိးစကားထားခဲ့ၾကသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ စစ္ၿပီးကာလ (ေအဒီ ၁၉၄၅-၁၉၆၅) တြင္၊ ေခတ္စမ္းစာေပ ကဗ်ာစာဆုိရွင္ မင္းသု၀ဏ္က`၀ါဆုိ ၀ါေခါင္ ေရေတြႀကီးလုိ႔၊ သေျပသီးမွည့္ ေကာက္စုိ႔ကြယ္။ ခရားဆူးၿခဳံ ဟုိအထဲက၊ ေမွ်ာ့နက္မဲႀကီး တြယ္လိမ့္မယ္။ ေမွ်ာ့နက္ ဆုိတာ ဂ်ဳိနဲ႔ဲလားကြဲ႕၊ ေျမြနဂါးေတာင္ ေၾကာက္ဖူးကြယ္။ ဒုိ႔လည္းလုိက္မယ္ အတူသြားဖုိ႔၊ အုန္းလက္ႏြားေလး ထားခဲ့မယ္´ စသည္ျဖင့္ ကေလးကဗ်ာ ေရးဖြဲ႕ကာ၊ ျမန္မာေက်းလက္ျပည္သူတုိ႔့၏ ၀ါတြင္းကာလ မုိးရာသီ ဓေလ့သဘာ၀ကုိ ေပၚလြင္ေစခဲ့ပါသည္။

ထုိ႔အျပင္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ျမန္မာမိသားစုတုိ ့၏ ၀ါတြင္းကာလ ရုိးရာဓေလ့ ကုသိုလ္ေရးရာလႈပ္ရွားမႈကုိ ထင္ဟပ္၍ `ဆြမ္းအုပ္နီနီ အေမရြက္လုိ႔့၊ နက္ဖန္မနက္ ေက်ာင္းတက္မယ္၊ ေမာင္လည္းလုိက္မယ္ ခ်န္မထားနဲ႔၊ အေမသြားေတာ့ ပ်င္းလွတယ္။ ေက်ာင္းႀကီးေပၚမွာ ေမာင္ငယ္ေဆာ့ေတာ့ ၊ ဘုန္းႀကီးေအာ္လုိ ့ရုိက္လိမ့္မယ္။ ေမာင္မေဆာ့ေပါင္ စိပ္ပုတီးနဲ႔၊ ဘုန္းေတာ္ႀကီးလုိ ေနပါ့မယ္။´ဟု သံခ်ိဳကဗ်ာမ်ား မွတ္တမ္းတင္စီကုံး ခဲ့ဖူးပါသည္။

၀ါေခါင္လကုိ ရဟန္းေတာ္မ်ား၀ါဆုိေသာ မုိးသုံးလ၏ အလယ္လဟု အနက္ဖြင့္ဆုိၾကပါသည္။ ပုဂံေခတ္ (ေအဒီ ၁၆၇- ၁၂၈၇) တြင္မူ၊ နံကာလ- ဟူ၍လည္းေခၚၾကသည္။ နံ- အခ်ိန္ ၊ကာ-(လယ္ယာ) ျပဳလုပ္ျခင္း၊ ျဖစ္၍ လယ္လုပ္ခ်ိန္ (သို ့) လယ္ယာစုိက္ပ်ိဳးခ်ိန္ -ဟု ဆုိၾကပါသည္။

စာေရးတံအလွဴပြဲသည္ ဗုဒၶဘုရားရွင္လက္ထက္ေတာ္ (ဘီစီ ၅၈၈-၅၄၄) ကပင္ အိႏၵိယႏိုင္ငံ၌ ေပၚေပါက္ခဲ့သည္။ ရာဇၿဂိဳလ္ျပည္ ေ၀ဠဳ၀န္ေက်ာင္းေတာ္တြင္၊ ဘုရားရွင္ သီတင္းသုံးေတာ္မူစဥ္ အခါက တစ္ျပည္လုံးမုိးေခါင္၍၊ အစာအာဟာရ ငတ္မြတ္ေခါင္းပါးေသာ ေဘးဆုိးက်ေရာက္ခဲ့ဘူးသည္။ လူအမ်ားသည္ ရဟန္းသံဃာေတာ္မ်ားအား ဆြမ္းလွဴဒါန္းရန္ ခက္ခဲၾကရသည္။ စြမ္းႏိုင္ေသာအခ်ိဳ႕ပုဂၢိဳလ္မ်ားကလည္း၊ သံဃာေတာ္အမ်ားထဲမွ တစ္ပါးႏွစ္ပါးစသည္ျဖင့္ ေရြးေကာက္၍ ဆြမ္းအတြက္ တစ္က်ပ္ႏွစ္က်ပ္ (တစ္ဆယ္၊ႏွစ္ဆယ္) တုိ႔ကုိ လွဴဒါန္းခဲ့ၾကသည္။ အခ်ဳိ႕ပုဂၢိဳလ္မ်ားကမူ စာေရးတံမဲခ်၍ စြမ္းႏိုင္သမွ် လွဴဒါန္းၾကသည္။ ထုိသုိ႔လွဴဒါန္းၾကျခင္းကုိ လက္ခံႏိုင္ရန္ ဘုရားရွင္အား ေလွ်ာက္ထားခြင့္ပန္ၾကရာ၊ သလာကဘတၱ (သလာက- စာေရးတံမဲ၊ ဘတၱ- ဆြမ္း) စာေရးတံမဲဆြမ္းအလွဴကုိ လက္ခံႏိုင္ေၾကာင္း ခြင့္ျပဳေပးေတာ္မူခဲ့ပါသည္။

ေရွးဦးအခါကမူ စာေရးတံမဲ ဟူသည္မွာ သစ္သားျဖင့္ျပဳလုပ္ထားေသာ သစ္သားေခ်ာင္း၊ သစ္သားတံငယ္၌ျဖစ္ေစ၊ ၀ါးျခမ္းျပား၊ ႏွီးျပား၊ ေပရြက္ စသည္၌ျဖစ္ေစ၊ ဆြမ္းဒါယကာ-ဒါယိကာမတုိ႔၏ အမည္ႏွင့္ပင့္ေလွ်ာက္ခ်က္တုိ႔ကုိ ေရးသားထားသည့္၊ (၀ါ) ေကာင္းမႈရွင္အမည္တုိ႔ကုိ ေရးထားေသာ သစ္သားတံကို စာေရးတံဟူ၍ ေခၚဆုိခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္သည္။

ထုိစာေရးတံမဲကုိ ကံစမ္းမဲအျဖစ္ ျခင္းေတာင္း၌ေသာ္လည္းေကာင္း၊ သကၤန္းလိပ္၌ေသာ္လည္းေကာင္း ထည့္ထား၍ ရဟန္းေတာ္မ်ားက ႏႈိက္ယူၾကရသည္။ ထုိသုိ႔ ႏႈိိက္ယူ၍ စာေရးတံမဲ (၀ါ) စာေရးတံ ကံစမ္းမဲက်ေသာ ရဟန္းေတာ္သည္ မဲက်ရာ (သုိ႔) မဲေပါက္ရာ ဆြမ္းဒါယကာ- ဒါယိကာမတုိ႔၏အိမ္သို႔ ဆြမ္းဘုဥ္းေပး (ဆြမ္းစား) ၾကြေတာ္မူရသည္။ အခ်ိဳ႕ေသာ ဒါယိကာ-ဒါယိကာမတုိ႔မွာမူ မိမိအိမ္သို႔ မပင့္ေဆာင္ႏိုင္ေသာေၾကာင့္၊ ရဟန္းေတာ္အထံသို႔ သြားေရာက္၍ ဆြမ္းအုပ္ (ေရွးေခတ္သုံးဆြမ္းထည့္ပစၥည္း) ကုိ ပုိ႔လွဴဆက္ကပ္ၾကရသည္။ ဘုရားရွင္လက္ထက္ေတာ္အခါက ဗာရာဏသီၿမိဳ႕ ဆင္ေျခဖုံး (အစြန္အဖ်ား) ရပ္တြင္ ေနထုိင္သည့္ အလြန္ဆင္းရဲေသာ မဟာဒုက္ (မဟာဒုဂၢက- အလြန္ဆင္းရဲသူ) ၏ စာေရးတံမဲ ဆြမ္းအလွဴသည္ ျမန္မာဗုဒၶဘာသာ၀င္တုိ႔၏ သမုိင္းေၾကာင္းတြင္ အားက်အတုယူဖြယ္ ထင္ရွားေသာ စံနမူနာျပ ကုသုိလ္ထူးႀကီးျဖစ္ခဲ့ပါသည္။

စာေရးတံမဲဆြမ္း- အလွဴပြဲကုိ ၀ါေခါင္လတြင္ က်င္းပရျခင္းမွာ၊ ၀ါတြင္းကာလျဖစ္၍ ေက်ာင္းတုိက္အတြင္း၌ ရဟန္းေတာ္မ်ား တစ္စုတစ္ရုံးတည္းရွိေနျခင္း၊ မုိးရာသီျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ရဟန္းေတာ္မ်ား ဆြမ္းခံၾကြရာတြင္မလြယ္ကူ၍၊ ဆြမ္းကိစၥခက္ခဲျခင္းတုိ႔ေၾကာင့္ ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကဟန္ရွိပါသည္။ မူလက ဆြမ္းကုိသာ ရည္ရြယ္ခဲ့ေသာ္လည္း ေနာင္အခါ၌ စြမ္းႏိုင္သည့္အေလ်ာက္ လုိအပ္ရာရာတုိ႔ကုိ ျဖည့္စြက္လွဴဒါန္းလာခဲ့ၾကသည္။ ေရွးဦးကာလက စာေရးတံ၌ လူဒါယကာတုိ႔၏ အမည္ကုိ ေရး၍ ရဟန္းသံဃာေတာ္မ်ားက မဲႏိုက္ယူၾကရသည္။ ေနာင္အခါ၌ မဲတံတြင္ ရဟန္းဘြဲ႕ေတာ္ (အမည္) ကုိ ေရး၍၊ လူဒါယကာတုိ႔က ႏိုက္္ေရြးၾကရသည္။ မည္သည့္ ရဟန္းသံဃာေတာ္ဟူ၍ ရင္းႏွီးၾကည္ညိဳရာ ပုဂၢိဳလ္စြဲမထားပဲ၊ မဲက်ရာသံဃာေတာ္ကုိသာ ၀ါႀကီး၀ါငယ္၊ ႀကီး ငယ္ ရြယ္ လတ္မေရြး၊ မေထရ္ႀကီး (၀ါေတာ္ႀကီးေသာ ရဟန္းေတာ္) ပဲ ရရ၊ သာမေဏ (ကုိရင္) ငယ္ပင္ က်က်၊ ၀မ္းေျမာက္၀မ္းသာ ၾကည္ႏူးစြာ လွဴဒါန္းၾကရေသာ သံဃိကဒါန တစ္မ်ိဳးပင္ ျဖစ္ပါသည္။

ကုန္းေဘာင္ေခတ္ (ေအဒီ ၁၇၅၂- ၁၈၈၅)၊ ဘႀကီးေတာ္ဘုရား လက္ထက္တြင္ စာေရးတံအလွဴပြဲက်င္းပပုံကုိ၊ ကုန္းေဘာင္ဆက္ရာဇ၀င္ (ဒုတိယတြဲ) စာအုပ္၌ ေဖၚျပထားသည္မွာ- ၀ါေခါင္လျပည့္ေက်ာ္ (၈) ရက္ေန႔၊ ဂါမ၀ါသီပုဂၢိဳလ္ (ျမိဳ႕ေနသံဃာ)၊ အရည၀ါသီပုဂၢိဳလ္ (ေတာေနသံဃာ) အရိယာသံဃာေတာ္အေပါင္းတုိ႔အား၊ ပရိကၡရာ (၈) ပါးႏွင့္တကြ ရဟန္းတို ့အသုံးအေဆာင္ပစၥည္း စသည္တို ့အျပည့္အစုံ ဆြဲ၍၊ ပေဒသာပင္ေရ-၂၆၀ ကုိ အတြင္းေတာ္သြင္းၿပီးလွ်င္၊ အရွင္မိဖုရားေခါင္ႀကီးႏွင့္တကြ ေရစက္သြန္းေတာ္မူ၍ သလာကဘတ္ စာေရးတံ ဆြမ္းလွဴေတာ္မူသည္။ ဟူ၍ ျဖစ္ရာ၊ ျမန္မာရွင္ဘုရင္ႏွင့္ ျပည္သူလူထုအမ်ားတုိ႔သည္ စာေရးတံမဲ အလွဴပြဲကုိ ၀ါေခါင္လတြင္ ၿခိမ့္ၿခိမ့္သဲသဲ က်င္းပခဲ့ေၾကာင္း ထင္ရွားလွပါသည္။ ယခုေခတ္အခါတြင္မူ၊ ၀ါေခါင္လ- ဟူ၍ သတ္မွတ္မႈ မရွိေတာ့ပါ။ ေက်းရြာ၊ရပ္ကြက္၊ ၿမိဳ႕နယ္ေဒသဆုိင္ရာေစတီ၊ ပုထုိး၊ ရုပ္ပြားဆင္းတုေတာ္ျမတ္ ႏွင့္ ဓမၼာရုံတုိ႔ကုိ မူတည္၍၊ ဗုဒၶပူဇနိယပြဲေတာ္ (ဘုရားပူေဇၚပြဲ) က်င္းပေသာ အခ်ိန္အခါမ်ားတြင္ စာေရးတံမဲေဖာက္ကာ၊ ဆြမ္းႏွင့္တကြ သကၤန္းအစရွိေသာ လွဴဖြယ္၀တၳဳအစုစုတုိ႔ကုိ၊ ခမ္းနားႀကီးက်ယ္စြာ ဆင္ယင္လွ်က္ လွဴဒါန္းေလ့ရွိၾကပါသည္။ စာေရးတံ- ဟူရာ၌လည္း စာရြက္ငယ္ေပၚတြင္ မဲဂဏန္းမ်ား ေရးသားထားေသာ မဲလိပ္ (၀ါ) စကၠဴလိပ္ငယ္ ကိုသာသုံးၾကေတာ့သည္။ ထုိမဲလိပ္မ်ားကုိ ေငြဖလားႀကီးတစ္လုံးတြင္ ထည့္၍၊ ပင့္ေလွ်ာက္ခံရေသာ ရဟန္းသံဃာေတာ္မ်ားက ႏႈိက္ယူၾကရသည္။ မဲက်ရာဂဏန္းအလိုက္ ျပင္ဆင္ထားေသာ ဆြမ္းသပိတ္ႏွင့္တကြ လွဴဖြယ္ပစၥည္းတုိ႔ကုိ ဆက္ကပ္လွဴဒါန္းၾကသည္။ စာေရးတံမဲသည္ ရဟန္းသံဃာ (သုိ႔မဟုတ္) လူဒါယကာ မဟုတ္ေတာ့ပဲ၊ လွဴဖြယ္ပစၥည္း အျဖစ္သုိ ့ ေျပာင္းလဲေနၿပီျဖစ္သည္။

ဤသုိ႔ ႏွစ္စဥ္ အခ်ိန္ကာလအားေလ်ာ္စြာ လွဴဒါန္းေလ့ရွိၾကေသာ စာေရးတံမဲအလွဴႏွင့္ အျခားေသာ ေကာင္းမႈဒါနမ်ားေၾကာင့္လည္း၊ ျမန္မာတစ္ႏိုင္ငံလုံးတြင္ ရွိေနေသာ ေတာေနၿမိဳ႕့ေန ရဟန္း၊ သာမေဏ (၅) သိန္းခြဲေက်ာ္တုိ႔သည္ ၀ါတြင္းအခါကာလတုိ႔၌၊ စာခ်စာသင္ (ပရိယတၱိအလုပ္)၊ တရားအားထုတ္ျခင္း အက်င့္ (ပဋိပတၱိအလုပ္) တုိ႔ျဖင့္ ခ်မ္းသာေအးခ်မ္းစြာ ေနထုိင္သီတင္းသုံးႏိုင္ၾကပါေတာ့သည္။

၀ါေခါင္လျပည့္ေန႔ကုိ `ေမတၱာအခါေတာ္ေန႔´ ဟူ၍ ဗုဒၶေဒသနာေတာ္ကုိ အမွီျပဳကာ သတ္မွတ္က်င္းပေလ့ ရွိၾကပါသည္။ ထုိေန႔တြင္ ေမတၱာသုတ္ေတာ္ကုိ ရဟန္းသံဃာေတာ္မ်ားအထံမွ နာယူၾကည္ညိဳျခင္း၊ ကုိယ္တုိင္ စုေပါင္းရြတ္ဖတ္ ပူေဇာ္ၾကျခင္း ႏွင့္ ေက်းငွက္ သားငါး တိရစၧာန္ တုိ႔ကုိ ေဘးမဲ့လႊတ္ျခင္း၊ သက္သတ္လြတ္စားျခင္း စသည့္ေကာင္းမႈတုိ႔ကုိ ျပဳလုပ္ေလ့ရွိၾကပါသည္။ ေမတၲာသည္ ပါဠိစကားျဖစ္၍ ျမန္မာလုိ ခ်စ္ျခင္း ဟူ၍ ျပန္ဆုိၾကသည္။

ေမတၱာ၏ ပင္ကုိသေဘာမွာ သူတစ္ပါး၏ အက်ိဳးကုိလုိလားျခင္းႏွင့္ သူတစ္ပါးတုိ႔အား ခ်မ္းသာေစလုိျခင္း ပင္ျဖစ္ပါသည္။ သက္ရွိ သတၱ၀ါတုိ႔၏ အက်ိဳးစီးပြားကုိလုိလား ေတာင့္တစြာ ရွျမင္ဆင္ျခင္လ်က္ ႀကံစည္ ေျပာဆုိ ျပဳမူတတ္သူမွာ ေမတၱာရွင္ ျဖစ္သည္။ ႏြားႏုိ႔ တစ္ညွစ္စာ (သုိ႔မဟုတ္) နံ႔သာတစ္႐ႈိက္စာခန္႔မွ် အခ်ိန္ပုိင္းေလာက္ကေလးအား ေမတၱာပြားမ်ားျခင္းပင္ အက်ိဳးႀကီးမားလွ၏ဟု၊ ဗုဒၶဘုရားရွင္က ေဟာမိန္႔ဘူးပါသည္။

သတၱ၀ါမ်ား အေပၚတြင္ ေမတၱာပြားမ်ားျခင္းအားျဖင့္၊ ခ်မ္းသာ- အိပ္ႏိုး၊ အိပ္မက္ဆုိးကင္း၊ ခ်စ္ျခင္း လူနတ္ ၊ နတ္ေစာင့္တတ္လ်က္၊ လက္နက္ဆိပ္မီး၊ မေရာက္ ၿပီးခဲ့ ၊ စိတ္လည္း တည္စြာ၊ မ်က္ႏွာ ၾကည္လင္၊ ေသလွ်င္မေတြ၊ ေသေသာအခါ၊ ျဗဟၼာ့ရြာသို႔၊ လားရာ အက်ိဳး၊ ဆယ့္တစ္မ်ိဳး။ ဟူ၍၊ ေလာကီအက်ိဳး (၁၁) မ်ိဳး ရရွိႏိုင္ေၾကာင္း ပိဋကက်မ္းစာမ်ားတြင္ ေဖၚျပထားပါသည္။ ေမတၱသုတ္ေတာ္လာ က်င့္စဥ္မ်ားကုိ က်င့္ႀကံအားထုတ္ျခင္းျဖင့္လည္း၊ ဘ၀တစ္ဖန္ အသစ္မျဖစ္ရျခင္း– ဟူေသာ ေလာကုတၱရာအက်ိဳး ကုိရရွိႏိုင္ေၾကာင္း ဆုိထားပါသည္။

ဘုရားရွင္လက္ထက္ေတာ္အခါက၊ ရဟန္းေတာ္ (၅၀၀) တုိ႔သည္ ဟိမ၀ႏၱာေတာအုပ္တစ္ခုတြင္ ၀ါဆို၍ တရားအားထုတ္ သီတင္းသုံးေတာ္မူၾကသည္။ ရဟန္းေတာ္မ်ား၏ သီလ အရွိန္အ၀ါေၾကာင့္ ေတာအုပ္ေန နတ္မိသားစုမ်ားမွာ ဆင္းရဲၾကရသည္။ သုိ႔ျဖစ္၍ ရဟန္းေတာ္မ်ားအား ေတာအုပ္တြင္မေနႏိုင္ေအာင္ ပုံစံအမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ ေျခာက္လွန္႔ေနွာက္ယွက္ၾကသည္။ ရဟန္းအမ်ားမွာ စိတ္တည္ျငိမ္မႈ မရပဲ ထိတ္လန္႔ေျခာက္ျခားကာ တရားအားမထုတ္ႏိုင္ၾကေတာ့ေပ။ ဘုရားရွင္အထံသို႔ ျပန္ၾကြေတာ္မူၾက၍ ျဖစ္ပုံအလုံးစုံကုိ ေလွ်ာက္ထားၾကရသည္။ ဘုရားရွင္က ေမတၱသုတ္ပရိတ္ေတာ္ကုိ သင္ၾကားေပးေတာ္မူူ၍ ေမတၱာစိတ္ျပည့္၀ေအာင္ အထူးပြားမ်ားၾကေစသည္။ ရဟန္းေတာ္မ်ားသည္ ေမတၱာပြားမ်ားေတာ္မူၾကလ်က္ သုတ္ေတာ္လာက်င့္စဥ္ျမတ္တုိ႔ျဖင့္ ေတာအုပ္သို႔ျပန္ၾကြေတာ္မူၾကရာ၊ နတ္တုိ႔က ခ်စ္ခင္ၾကည္ျဖဴစြာ ႀကိဳဆုိေစာင့္ေရွာက္ၾကသည္။ ထုိအခါမွ ရဟန္းေတာ္မ်ားသည္ ခ်မ္းသာစြာေနထုိင္ၾကရလ်ုက္ ၀ါမကၽြတ္မီမွာပင္၊ တရားထူးတရားျမတ္မ်ားကုိ ေပါက္ေရာက္သိျမင္ရရွိၾကသည္။ ဤအျခင္းအရာ ျဖစ္စဥ္တုိ႔ကုိ အေၾကာင္းျပဳ၍ ေမတၱာအခါေတာ္ေန႔ဟု ျဖစ္ေပၚသတ္မွတ္လာခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္ပါသည္။

ယေန႔ အခ်ိန္အခါတြင္၊ ေမတၱသုတ္ ပရိတ္တရားေတာ္ကုိ ျမန္မာျပည္သူ ျပည္သား ဗုဒၶဘာသာ၀င္အေပါင္းတုိ႔သည္ အခ်ိန္အခါ၊ ရာသီမေရြး၊ ေန႔ညမဟူ ရြတ္ပြားပူေဇာ္ၾကျခင္း၊ နာယူၾကည္ညိဳၾကျခင္း၊ က်င့္စဥ္လာအတုိင္း ပြားမ်ားျခင္း အားျဖင့္ အစဥ္အလာရုိးရာဓေလ့ကုိ၊ ဗုဒၶေဒသနာေတာ္ ဉာဏ္အသိျဖင့္ စပ္ယွဥ္ကာ၊ ေမတၱာႏွလုံး ကုိယ္စီသုံးလ်က္ ရႊင္ၿပဳံးေမြ႔ေလ်ာ္ေနၾကၿပီ ျဖစ္ပါသည္။

(ရတနာပုံေနျပည္ေတာ္ သတင္းစာမွ )

၀ါေခါင္လ

      ထက္အာကာဘုံစြန္းက
      ေတာက္ထြန္းလုိ ့ထိန္၀ါ
      သရက္၀ဏ္ေ၇ြွႀကယ္မင္း
      လင္းတဲ့ခ်ိန္ခါ
      ေလညွင္းငယ္လာ ၊ သိဟ္ရာသီမုိ ့
      ရွဳတို္င္းငယ္ ဘယ္ညာက
      ပန္းခတၱာ ၀တ္မွံဳက်င္းတယ္
      သင္းပ်ံ ့လွိဳင္လုိ ့
      ( ဖုိးသူေတာ္ဦးမင္း )

      ၀ါေခါင္လဘဲြ ့ကို ေရွးစာဆိုေတာ္ႀကီး ဖုိးသူေတာ္ဦးမင္းက အထက္ပါအတို္င္းတို
ရွင္းလုိရင္းစပ္ဆိုထားသျဖင့္ ၊ ၀ါေခါင္လကိုျမန္မာမူအရသိဟ္ရာသီေခၚ၍စန္းျပည့္နကၡ
မွာသရ၀ဏ္နကၡ့ျဖစ္ေႀကာင္းသိရွိရသည္ ။ ယွဥ္ေသာတာရာမွာ ဗိ်ဳင္းတာရာျဖစ္ျပီးရာ
သီရုပ္မွာျခေသၤ့ရုပ္ျဖစ္သည္ ၊  ရာသီပန္းမွာခတၱာပန္းျဖစ္သည္ ။

      ၀ါေခါင္လသည္ ျမန္မာျပကၡဒိန္တြင္ ပဥၥမေျမာက္လျဖစ္ျပီး ရက္မစုံလျဖစ္သည္ ၊
 ေ၀ဒပညာအရ သိဟ္ရာသီ လို႕ေခၚဆိုေရးသားၾကသည္ ၊   “ဝါေခါင္”လုိ႔ ဆုိရာမွာ ဝါတြင္းသုံးလအတြင္း
“ဝါေခါင္ လျပည့္ေက်ာ္ (၁)ရက္ကေန ေတာ္သလင္း လျပည့္ေက်ာ္ (၁) ရက္ေန႔ အထိ” ၁ လတာ အခ်ိန္ဟာဝါရဲ႕ အလယ္ဗဟုိ ျဖစ္တဲ့အတြက္ “ဝါလယ္” ဆုိတဲ့ အနက္ အဓိပၸါယ္ကို ယူၿပီး
ေ႐ွ႕လူႀကီးေတြက ဝါေခါင္လုိ႔ ေခၚဆုိႀကျခင္းျဖစ္သည္။

          ပုဂံေခတ္ တြင္ ၀ါေခါင္လကို “နံကာ” ဟု ေခၚဆုိ သုံးႏူန္းခဲ့သည္ဟုဆရာႀကီး ဦးဖုိးလတ္၏ “ျမန္မာလ အမည္မ်ား” စာအုပ္တြင္ေရးသာထားပါသည္ “နံ” ဆုိတာ “အခ်ိန္အခါ၊ ကာလ” လုိ႔ အေဟာ ထြက္တဲ့ အေၾကာင္း၊

“ကာ” ဆုိတဲ့ စာလုံးမွာ “ျပဳလုပ္သည္” ဆုိတဲ့ သေဘာ။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဝါတြင္း ေဆာင္႐ြက္စရာ ကိစၥေတြနဲ႔ ပတ္သက္သုံးရတဲ့အခါ “ဝါေခါင္”လုိ႔ ေခၚၾကပါသည္ ။ “ဝါေခါင္” နဲ႔ အဓိပၸါယ္ ယူရင္ “ရဟန္းေတာ္မ်ား ေက်ာင္း၌ ေနရေသာမုိးသုံးလ၏ အလယ္လ၊ ဝါလယ္လ” ဟုဆုိရမွာျဖစ္ပါသည္။
“နံကာ” နဲ႔ အဓိပၸါယ္ ယူရင္ေတာ့ “လယ္လုပ္ခ်ိန္၊ ထြန္ထယ္ခ်ိန္၊ စုိက္ပ်ဳိးခ်ိန္လ” ဆုိရမွာျဖစ္ပါသည္။

၀ါေခါင္တြင္ အရပ္ေလးမ်က္ႏွာ အၿမဲတမ္းမိုးသား တိမ္တိုက္ေတြ ဖုံးအုပ္ေန တတ္ၿပီး ၊ မိုးမရြာတတ္ပါ ၊
ရြာရင္လဲ မိုးကမတိတ္ တတ္ေတာ႔သမို႕
(၀ါေခါင္တေၾကာင္း ထေနာင္း ၊ ေၾကာင္ၿခစ္ ဆူးရစ္ပြင္႔ခါ ၊ မုိးမရြာ ရြာပါေသာ္လဲ မိုးမစဲလို႕ ) ဆုိစမွတ္ျပဳႀကပါသည္။

၀ါေခါင္လသညမုိးဥတုသုိ့ေကာင္းစြာက်ေရာက္ျပီျဖစ္သျဖင့္မုိးျဖိဳင္ျဖိဳင္ရြာေသာလျဖစ္သည္ ျမစ္မ်ား ေခ်ာင္းမ်ား ကန္မ်ားတြင္ေရမ်ားျပည့္လ်ံေသာလျဖစ္သည္။
      ဆရာမင္းသု၀ဏ္က

      ၀ါဆို၀ါေခါင္ေရေတြႀကီးလုိ ့၊ သေျပသီးမွည့္ေကာက္စုိ ့ကြယ္
      ခရာဆူးျခံဳဟုိအထဲက ၊ ေမွ်ာ့နက္မဲႀကီးတြယ္တက္တယ္
      ေမ်ွာ့နက္ဆိုတာ  ဂ်ိဳနဲ ့လားကဲြ ့ ၊ ေျမြနဂါးေတာင္မေႀကာက္ဘူးကြယ္
      တုိ ့လဲေႀကာက္ေပါင္အတူသြားစုိ ့ ၊ အုန္းလက္နြားေလးထားခဲ့မယ္
      သြားကြယ္ ၊ သြားမယ္ ၊

      ဟုစပ္ဆိုထားေသာ ကေလးကဗ်ာေလးမွာ ၀ါေခါင္လတြင္ခေလးမ်ားေရႀကီးလို ့ေပ်ာ္ရွြင္ႀကပုံကိုေပၚလြင္ေစပါသည္ ၊

      ျမန္မာလမ်ားသည္ ဗုဒၶနွင့္ဆက္သြယ္မွဳတခုတခုေတာ့ရွိစျမဲျဖစ္သည္ ၊ ၀ါေခါင္လ
တြင္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားအတြက္ ထူးျခားေသာ အျဖစ္အပ်က္ နွစ္ခုရွိပါသည္ ။ တခုမွာ
ျမတ္ဗုဒၶသည္ ေမတၱာသုတ္ကို စတင္ေဟာႀကားေသာလျဖစ္ျပိီး ၊ ေနာက္အျဖစ္အပ်က္
တခုမွာ စာေရးတံမဲအလွဴပဲြျဖစ္သည္ ၊

 ေမတၱာအခါသမယ ၀ါေခါင္လ
ေဂါတမျမတ္စြာဘုရားရွင္လက္ထက္ေတာ္အခါက ၊ ရဟန္း ၅၀၀ တို ့သည္ဘုရား
ထံံမွ ကမၼ႒ာန္းတရားယူျပီးေနာက္ ေတာအုပ္တခု အတြင္းသုိ ့၀င္ေရာက္၍ ၀ါဆို၀ါကပ္
ျပဳေတာ္မူႀကသည္ ၊ ရဟန္းမ်ား သစ္ပင္၀ါးပင္မ်ားေအာက္တြင္ ၀င္ေရာက္သီတင္းသံုး
ႀကေသာအခါ ၊ သစ္ပင္ေစာင့္နတ္မ်ား နွင့္ ရုကၡစုိးနတ္တို ့မွာရဟန္းမ်ား၏သီလတန္းခုိး
ေႀကာင့္ မိမိတုိ ့ေနရာသစ္ပင္မ်ားတြင္ မေနနိုင္ျဖစ္ႀကခါ၊ရဟန္းတို ့ကုိ အသံအမ်ိဳးမ်ိဳးတို ့
ျဖင့္မေနနို္င္ေအာင္ေျခာက္လွန္ ့ႀကကုန္၏ ၊ရဟန္မ်ားလဲရုကၡစုိးနတ္မ်ား၏ေျခာက္လွန္႔
မွဳမ်ားေႀကာင့္ တရားကိုေကာင္းစြာအားမထုတ္နို္င္ေသာေႀကာင့္ ၀ါတြင္းမွာပင္ျမတ္စြာ
ဘုရားသီတင္းသုံးေနရာျဖစ္ေသာသာ၀တၱျပည္ေဇတ၀န္ေက်ာင္းသို ျပန္ႀကြသြားႀကရ
ေလသည္။ဤအေႀကာင္းကိုျမတ္စြာဘုရားအားေလ်ာက္ထားေသာအခါ

         ျမတ္စြာဘုရားကေတာတြင္းေနထို္င္ေသာရုကၡစုိးနတ္အေပါင္းတို႔အား ေမတၱာပုိ႔
ေပးရန္တြက္ ေမတၱာသုတ္ကိုေဟာေတာ္မူျပီး၊ ေမတၱာလက္နက္ကိုယူေဆာင္ျပီးေတာ
အုပ္သုိ ့ျပန္သြားႀကရန္တုိက္တြန္းေလသည္၊

      ရဟန္းမ်ားေတာအုပ္သုိ ့ျပန္ေရာက္ျပီး ေမတၱာသုတ္ကုိရြတ္ဆိုေသာအခါ ၊ ရဟန္း
မ်ား၏ေမတၱာဓါတ္ေႀကာင့္ နတ္မ်ားကခ်စ္ခင္နွစ္သက္လာႀကသျဖင့္ တရားကိုေကာင္း
စြာအားထုတ္နို္င္ခဲ့ႀကသည္ ၊ ရဟန္း ၅၀၀ တိုိ ့သည္ ထုိေတာအုပ္အတြင္းမွာပင္ ဒုတိယ၀ါကပ္ေတာ္မူႀကျပီးေမတၱာာဘာ၀နာကိုပြါးမ်ား၍၀ိပႆနာတရားကိုအားထုတ္ေသာအခါ
၀ါမက်ြတ္မွီ ရဟန္း ၅၀၀ စလုံး ရဟႏၱာမ်ားျဖစ္ေတာ္မူႀကပါသည္ ၊

    ရဟန္း ၅၀၀ ကိုအေႀကာင္းျ႔ပဳ၍ ၀ါတြင္းကာလတြင္ေမတၱာသုတ္ကိုေဟာ ေတာ္မူျခင္း
 ရဟန္း ၅၀၀ တို ့ေတာအုပ္သုိ ့ျပန္၍ ၀ါေခါင္လတြင္းတြင္ ပစၦိမ၀ါကပ္ေတာ္
 မူျခင္း  စေသာအေႀကာင္းမ်ားေႀကာင့္ ၀ါေခါင္လတြင္ ေမတၱာအခါေတာ္ေန ့
 အထိမ္းအမွတ္ပဲြမ်ားက်င္းပေလ့ရွိႀကပါသည္ ၊

၀ါေခါင္လ နွင့္  စာေရးတံမဲ
      ၀ါေခါင္လ သည္ မုိးျဖိဳင္ရြာသြန္းေသာလျဖစ္သျဖင့္ လယ္သမားမ်ား အလြန္အလုပ္
မ်ားေသာလျဖစ္သည္ ၊ လယ္ထြန္ ၊ ပ်ိးႀကဲျပီပ်ိဳးနွုတ္ေကာက္စိုက္ေသာအခိ်န္ျဖစ္သည္
ထိုအခိ်န္တြင္ ၀မ္းစာစပါးမ်ားကုနု္လုစဲျဖစ္ေနျပီး ၊ အသစ္ထြက္စပါးမ်ားကလဲ မေပၚေသးသျဖင့္
တခါတရံ အစာေရစာမလုံေလာက္မွဳနွင့္ႀကံဳေတြရတတ္ေလသည္ ။

      ဘုရားရွင္လက္ေတာ္တြင္ ေ၀ရဥၥာျမိဳ ့သည္အစာေရစာရွားပါ၍အသက္ေမြးျမဴရန္ခက္
ခဲေသာအျဖစ္နွင့္ႀကံေတြေနစဥ္ျဖစ္သည္၊
ဤသုိ႔အခက္အခဲနွင့္ႀကုံေတြေနခ်ိန္တြင္ရဟန္းေတာ္မ်ားလဲဆြမ္းခံရန္ခက္ခဲသည္။

လူတို ့စားနပ္ရိကၡာမလုံေလာက္ေသာေႀကာင့္ ရဟန္းမ်ား ဆြမ္းကို စာေရးတံမဲခ်၍ သုံးေဆာင္ခဲ့ရသည္ ၊ စာေရးတံမဲဆိုသည္မွာရာရွင္စံနစ္ျဖင့္အစားအစာကိုမွ်တ၍ သုံးေဆာင္ရေသာစံနစ္ျဖစ္သည္ ၊

              ဤ္ကို သကာလဘတၱေခၚ စာေရးတံမဲ စေရးတံ ဆြမ္းဟု ေခၚသည္ ၊
စာေရးတံဆိုသည္မွာ စာအမွတ္အသားပါေသာ ၀ါးျခမ္းျပားတခုသာျဖစ္သည္။

      မ်က္မျမင္ စာမတက္သူတေယက္ကနွိဳက္၍ေပါက္ေသာ၀ါးျခမ္းတြင္ပါေသာသံဃာ
ကုိသာပင့္ေဆာင္ရသည္ ၊ ဤအလွဴ မ်ိဳးကား သံဃာေတာ္ကို တကာတကာမတ႔ုိက ဆြမ္းပင့္ေသာအခါ မည္သည့္သံဃာကိုရည္ရြယ္၍ပင့္ဖိ္တ္၍မရစေကာင္းမိမိစာေရးတံက်ေသာသံဃာကုိသာ
ပင့္၍ဆြမ္းကပ္ရသည္ ။

၀ါေခါင္လနွင့္ မဟာဒုတ္ အလွဴ
      မဟာဒုတ္မွာ သူဆင္းရဲလယ္သမားျဖစ္သည္ ၊ ဆင္းရဲလြန္းေသာေႀကာင့္ ၀မ္းေရးကို
အနို္င္နို္င္ အသက္ေမြးေနရေသာလင္မယားနွစ္ေယာက္ျဖစ္သည္၊တခုေသာ၀ါေခါင္လ တလတြင္
မဟာဒုတ္တို ့ရြာမွ ဘုရားရွင္နွင့္သံဃာေတာ္မ်ားဆြမ္းလွဴရန္အလွဲ့က်သည္။

 တအိမ္တပါးစီတာ၀န္ယူရမည္ဟုသတ္မွတ္ေသာေႀကာင့္ ၊ မဟာဒုတ္တို ့လင္မယား
လည္းသံဃာတပါးကိုတာ၀န္ယူ၇မည္ျဖစ္သည္မဟာဒုတ္လင္မယားသည္ဆင္းရဲေသာ္လည္း သံဃာတပါးကိုေတာ့ဆြမ္းတနပ္ရေအာင္လွုဴမည္ဟုစိတ္ဆုံးျဖတ္လုိက္ျပီး ၊
အလုပ္ကိုက်ိဳးစားလုပ္ကိုင္ႀက၏ ၊ ေယာက်္ားလုပ္သူကလယ္လုပ္ရာတြင္သီခ်င္းတေအးေအးနွင့္
ဆြမ္းကပ္ရေတာ့မည္ကိုေပ်ာ္ေန၏။မယားလုပ္သူလဲဆန္ေထာင္းရာတြင္
သိီခ်င္းေလးတေအးေအးနွင့္ေပ်ာ္ ေန၏ ။

       သံဃာေတာ္တို ့အားဆြမ္းပင့္ရမည္ ့တြင္ရြာသူရြာသားအသီးသီးသံဃာတပါးစီ
သူ ့ထက္ငါဦးေအာင္ပင့္ေဆာင္သြားႀကေသာေႀကာင့္ မဟာဒုတ္တုိ႔လင္မယားတြက္
သံဃာကုန္ေနျပိီျဖစ္သည္ ။ ကံအားေလ်ာ္စြာ ဘုရားရွင္တပါးထဲသာက်န္ေတာ့သည္
မဟာဒုတ္လဲ အရဲစြန္ ့ျပီး အရွင္ဘုရား၏သပိ္တ္ေတာ္ကိုတပည့္ေတာ္အားခ်ီးေျမွာက္
ပါရန္ေလ်ာက္ထားေသာအခါျမတ္စြာဘုရားကမဟာဒုတ္လက္သုိ့သပိတ္ကုိေပးအပ္
လုိက္ေလသည္ ၊ မဟာဒုတ္ဆင္းရဲသားလင္မယား ျမတ္စြာဘုရား၏သပိတ္ကိုရသြား
သည္ကို သူေဌးသူႀကြယ္္မ်ားကျမင္္ေသာအခါ အုိ မဟာဒုတ္ သင့္အားေရွြေငြဥစၥာအ
ေျမာက္အမ်ားေပးပါမည္ သင့္လက္ထဲမွ သပိတ္ကို ဒို ့့အားေပးပါဟုေျပာႀကေသာ္လဲ   
မဟာဒုတ္က မိမိ၏သဒၵါကို အသျပာနွင့္မလဲနိုင္ဟုဆိုကာ ျမတ္စြာဘုရားအားအိမ္သို႔
ပင့္သြား၏ ၊ ျမတ္စြာဘုရားဆြမ္းဘုန္ေပးျပီးေနာက္ ဆြမ္းအနုေမာဒနာတရားေဟာ
ေသာအခါတြင္ မဟာဒုတ္တို ့ဇနီးေမာင္နွံနွစ္ဦးေသာတပန္တည္ႀကေလသည္။

      ဇနီးေမာင္နွံနွစ္ဦး၏ ဆြမ္းအတြက္ သဒၵါထက္သန္စြာက်ိဳးစားအားထုတ္ေနသည္ကို
ေစာင့္ႀကည့္ေနေသာ သိႀကားမင္းက မဟာဒုတ္တို ့့ေနအိ္မ္ေပၚသု႔ိရတနာမုိးႀကီးရြာ
သြန္းခ်လုိက္ေသာေႀကာင့္ မဟာဒုတ္ဆင္းရဲသားလင္မယားသည္ေန႔ခ်င္းညခ်င္းခ်မ္း
သာသြားႀကေလသည္။

      မဟာဒုတ္ကုိအေႀကာင္းျပဳ၍ ၀ါေခါင္လတြင္ မဟာဒုတ္မဲေဖါက္သည့္အလွဴပဲြမ်ိဳးကို
ျပဳလုပ္လာႀကေလသည္ ၊

ေမာင္သုည